Onlayn lüğət

Ən son əlavə edilənlər

661

ekvatorial

Coğrafi terminlərin əvvəlinə əlavə edilərək ekvatora aidlik bildirən söz (məs.: ekvatorial meşə, ekvatorial ölkə, ekvatorial külək, ekvatorial enlik və s.)....    Ətraflı

662

ekvatorial hava kütləsi

Ekvatorial qurşaq üzərində formalaşan hava kütlələri.  Yüksək temperatur və rütubətliliyi ilə səciyyələnir. Passat küləkləri hava kütlələrini tropik yüksək təzyiq qur...    Ətraflı

663

ekvatorial iqlim

Ekvatorial hava kütlələrinin ilboyu hakim olduğu ərazilərin isti, rütubətli iqlimi.  E.İ. qurşağında Günəşdən gələn ümumi (cəm) radiasiyanın miqdarı il ərzində 140-15...    Ətraflı

664

ekvatorial irq

Afrikanın tropik zonasında, Asiyanın cənubunda, Okeaniya və Avstraliyada yayılmış irq, Yer kürəsində üç əsas insan irqindən biri.  E.İ.-ə mənsub insanlar, əsasən, bur...    Ətraflı

665

ekvatorial qurşaq

Ekvatorun şimalında 5°-8°-dək şm.e. ilə cənubunda 4°-11°-dək c.e. arasında yerləşən coğrafi qurşaq.  E.Q. Yerin iki subekvatorial qurşağının ortasında qalır. Burada i...    Ətraflı

667

ekzarasiya

Hərəkət edən buzlağın öz yatağında süxurları dağıdaraq yeni relyef formaları yaratması.  Bu zaman troq dərələri, moren təpələri və s. əmələ gəlir. E. relyef formaları...    Ətraflı

669

ekzogen proseslər

Yer səthində və Yer qabığının üst qatlarında hər hansı xarici qüvvənin təsiri altında baş verən fiziki və kimyəvi proseslər.  Ağırlıq qüvvəsinin, günəş enerjisinin, s...    Ətraflı

670

ekzogen ritmlər

Yer səthində və Yer qabığının üst qatlarında ətraf mühit komponentlərinin xarici qüvvələrin təsiri altında dövri olaraq dəyişməsi; məs.: gecə ilə gündüzün, mövsümlərin...    Ətraflı

671

ekzosfer

Yer atmosferinin ən üst təbəqəsi.  E.-in aşağı sərhədi barədə elmi ədəbiyyatda, lüğət və ensiklopediyalarda 300 km-dən 800 km-dək müxtəlif məlumatlara rast gəlmək olu...    Ətraflı

672

elektrometallurgiya

Elektrik cərəyanının tətbiqi ilə metalların filiz və qatışıqlardan ayrılması, təmizlənməsi, uyğun formaya salınması, həmçinin metal xəlitələrinin hazırlanması və təmiz...    Ətraflı

673

elektron nəqliyyat

Elektronların bir yerdən başqa yerə daşınması, həmçinin bunun üçün istifadə edilən üsullar, vasitələr.  Elektrik enerjisinin uzaq məsafəyə ötürülməsi E.N. vasitəsi ro...    Ətraflı

674

elektrum

Mineral; qızıl və gümüşün təbii bərk ərintisi.  Kubik sinqoniyada kristallaşır. Rəngi açıq-sarıdan gümüşü-ağadək dəyişir. Metal parıltılıdır. Nadir mineraldır....    Ətraflı

675

elementar landşaft

Eynicinsli süxurda, eyni relyef elementində yerləşərək müəyyən bitki və bir torpaq tipi ilə səciyyələnən landşaft forması.  E.L.tipi üç cür olur: elüvial, subakval və...    Ətraflı

676

elmi-texniki inqilab (ETİ)

Elmin bilavasitə istehsal qüvvəsinə çevrilməsi nəticəsində məhsuldar qüvvələrin keyfiyyətinin əsaslı surətdə dəyişməsi.  ETİ XX əsrin 40-50-ci illərindən başlayaraq p...    Ətraflı

677

elmi-texniki tərəqqi (ETT)

Elmin nailiyyətlərinin, yeni texnika və texnologiyaların tətbiqi nəticəsində istehsal prosesinin səmərəliliyinin və keyfiyyətinin artırılması, maddi rifahın yüksəldilm...    Ətraflı

678

elüvi

Əmələ gəldikləri yerdə (ana süxurlar üzərində) qalan aşınma məhsulları.  E. müxtəlifölçülü qırıntılardan ibarət olur, təbəqə (qat) əmələ gətirmir, tədricən ana süxurl...    Ətraflı

679

elüvial

Aşınma məhsullarından, qırıntılardan ibarət olan.  Məsələn, E. horizont – elüvisinin yuyulub alt qata keçdiyi süxurun profilində (en kəsiyində) görünən açıqrəngli yux...    Ətraflı

680

elüvial landşaft

Relyefin yüksəklik hissələrində formalaşan, çöküntü yaradan maddə və materialları, əsasən, atmosferdən alan elementar landşaft forması.  E.L. sahəsində qrunt suları d...    Ətraflı