Arabanın dal və qabaq oxlarını birləşdirən ağaca el arasında ulama deyirlər. Bu, il feili əsasında yaranıb, ilmək, ilgək, ilmə, ilişmək sözlərinin kökü il məhz əlaqə yaratmaq mənası ilə uyğun gəlir. Bəzi türk dillərində xəstəliyin yoluxmasına da ulaşma deyirlər (bizdə də ilişmək sözü bu mənada iş... Ətraflı
Calaq. □ Ucunda ulama vardı, da:m vermədi.... Ətraflı
Xışın və ya kotanın bir hissəsinin adı. □ Ulamanı salırdıx əvəndiyə (Ağdam); Ulamanı boyunduruğa bağla, öküzdəri sür (Bərdə); Ulama xışın qoluna birrəşir, boyundurux qoşulur (Oğuz); Cütün ulaması y... Ətraflı
Bax: ulama aparmax. □ Atı, deyəsən, ulama verdilər, heş gördüm deyən yoxdu, tapılmer.... Ətraflı
Oğurlanmış mal-qaranın izini itirmək məqsədilə onu əldən-ələ ötürən adam. □ Oğrular malı aparıf ulamaçıya vererdilər (Qazax); Süleyman kişi ulamaçıdı (Borçalı).... Ətraflı
Birləşdirmək, calamaq, əlavə etmək. □ Mı:n başına ağac ulamason, çatmaz (İmişli); Həbələ bazı olurdu, ucuna da ağac uluyurduğ (Göyçay).... Ətraflı
1. Ulama səsi çıxarmaq. □ İt ulayır. Bayquş ulayır.
2. Ulama səsinə bənzər səs çıxarmaq; vıyıldamaq, uvuldamaq. □ Kəsməyib xəzri hələ, ac canavartə... Ətraflı
İki yozumu ola bilər:
1. Qurdun ulaması və itin hürməsi eyni sözdən əmələ gəlib: r-l əvəzlənməsi təbii haldır. Hürmək dönüb olub ülmək, o da ulamaq şəklində sabitləşib.
2. Hürmək və ulamaq tamam başqa-başqa sözlərdir: it həm hürür, həm də ulaya bilir. Mələmək, böyürmək sözləri kimi, ulamaq kəlmə... Ətraflı
İçi iylənmiş qarpız haqqında qərb dialektlərində “içi ulayıb” deyirlər. İylənmək sözünün təhrifindən ibarətdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)... Ətraflı
Çürümək. □ Yazığın yarası uleyib tökülür (Kürdəmir); Bu qarpızıdarın çoxsu uluyufdu (Tovuz).... Ətraflı
Bax: ulamaçı. □ Oğrular malı aparıf ulamçıya vererdilər, o da saterdı, uzağa keçirerdi (Qazax); On doqquzuncu ildə oğurdan çox ulamçılar ziyan vereydi mahluğa (Gədəbəy); Keçəl Alı ulamçı adamdı (Bo... Ətraflı
Oğurlanmış malın izini itirmək məqsədilə onu əldən-ələ ötürmək. □ Mənim bir inəyim vardı, ulamladılar, tapa bilmədim.... Ətraflı
Oğurlanmış mal-qaranı əldən-ələ ötürtdürərək izini itirtdirmək. □ Hasanın ulağını ulamlatdılar (Borçalı).... Ətraflı
Tarix. Çar Rusiyası ordusunda və bəzi xarici ordularda yüngül süvari əsgəri, ya zabiti. □ Ulan polku.... Ətraflı
Yüngül süvari dəstəsinin əsgəri. Kiçik bayraq taxılan nizələrlə silahlanmış U.-lardan ilk dəfə XIII–XIV əsrlərdə monqol-tatar süvari qoşununda istifadə edilib. XVI ə... Ətraflı
1. Yük və ya minik heyvanı. □ Ulaqları o tərəfdəki otluğa buraxıb gələn Yusif atasının yanında durdu. (Ə.Abasov).
2. Eşşək. □ Əziziyəm, nə dəm var;... Ətraflı
İlgək, ilmə sözlərindəki il və ulaq kəlməsindəki ul tarixi baxımdan eyni sözdür, feildir. Arabanın ön və arxa oxlarını birləşdirən ağaca el arasında ulama deyirlər. Bu da yuxarıdakılarla qohumdur. Ul (il) feili “əlaqə yaratmaq”, “bağlamaq” anlamını əks etdirir. Ulaq ismi ul feilindən əmələ gəlib... Ətraflı
Arxaizm. Ulaqla yük daşıyan adam. □ Ulaqçı çuvalları ulağın üstünə atıb, heyvanın ombasından bir dəyənək endirib həyətdən çıxdı. (C.Məmmədquluzadə).... Ətraflı
